Un libro TUMBO é un libro con follas de pergamiño, feito de piel de  res, onde se copiaban os documentos mais importantes dos arquivos dos mosteiros (privilexios, foros, donaciós, compraventas, etc.) existentes en cada momento.

Os conflitos sociais e políticos dos seculos XIV e XV forzaron ós mosteiros de Galicia a protexer as suas propedades e dereitos frente a abusos e usurpaciós da nobleza local. A forma de facelo era conservar en bon estado a documentación que acreditaba os seus dereitos. Pero a documentación mais antigua íbase deteriorando conforme pasabanos anos, foi necesario recurrir a facer copias nuns soportes, normalmente de pergamino que, encuadernados en forma de libro son chamados libros becerro, cartularios ou, no caso de Galicia,  libros Tumbo. O mosteiro de Oseira non foi alleo a esta situación, e, como se pode ver no seguinte documento, no ano 1473 elabora o seo “Tumbo” cos documentos antigos máis importantes existentes nos neus archivos en aquel momento.

O Tumbo de Oseira é unha ferramenta fundamental para comprender a historia do Mosteiro, pero tamén para entender a emportancia e amplitude dos territorios que formaron parte do mismo. As antiguas terras de Camba, Asma, Búbal ou Castela, na alta edade media disputadas por os obispos de Ourense, Lugo e Oviedo, e hoxe pertenecentes a tres provincias distinas, formaban parte dos seus dominios. Ben sea por doación real, compra, aforamento, manda, etc. pasaron a formar parte do ámbito da xurisdicción de Oseira, todo iste inmenso patrimonio precisaba un sistema efeitivo de control e salvagarda, que se puxo de manefesto a finales da edade media como reacción ó protagonismo da nobreza territorial con a sua intromisión no goberno dos mosteiros e nas suas propiedades.

 Xustificación da necesidade de elaborar o Tumbo de Oseira:

“…Et outrosy Reçebeo grandes perdas et danos o dto. mosteiro en as gerras et letigios por que en aqueles tpos othesouro das escrituras privilegios tonbos sentenças e Recados do dto mosteyro foy moytas veçes qbrantado por has moytas gentes que eno dito monasteyro estavam de gerra et gorniçon et moytas foron levadas asy privilejos sentencas mandas donaçoes contractoos e foros et outras moytas escrituras. Et outras espargidas por lo dto mosteyro en maneira que moytas delas se perderon. Et nos os sobre ditos abbade por. supor. çelaroyro monjes et convento do dto. mosteyro vendo as pdas. e danos suso ditos et temendonos asy en noso tempo como adeante o dito mosteyro nos reçeber mays grandes danos et perdas//ouvemos por acordo fazer um tonbo et memorial de todas las granjas coutos lugares et herdades jurdiçoos et senorios que este mosteyro tem et porsoe oje dia et ano et soya persoyr…“

 

Asuntos previstos para incluir no Tumbo:

“Et eno qal escriviremos et trasladaremos alguns privilejos et gratias que os Stos padres et ylustrisimos Reys da casa de castella deron et outorgaron aeste mosteyro. Et asy escrivyremos en el as forças dos foros et das que agora ao presente os foreyros et Herdeyros ten con o dto mosteyro et conosco.// Et outrosy escrivyremos en el o traslado do rotelo vello en que se contem a suma dos casares et herdades et Yglesias que a este mosteyro pertecen et en o qal tempo pertençian cando as rendiam. Et outrosy encorporaremos en el o traslado de un tunbo en que recontan os casares deste mosteyro et Yglesias et dos dineyros das dras. et sviços que ao tempo en eles avia et rendian ao dto mosteyro et mays algunhas cousas que eno dito thesouro do dto mosteyro acharemos que virimos seer neçesario…”